Binge eating i compulsive overeating

Pojęcie zaburzeń odżywiania jest bardzo szerokie - jeżeli przyjrzeć się pełnemu spektrum tych zaburzeń: zaczynaj?c od maksymalnie restrykcyjnej diety (np. w przypadku ortoreksji), przez dietę wzbogacon? intensywnymi ćwiczeniami (np. w anoreksji), przez ograniczanie jedzenia poł?czone z kompensowaniem spożytych kalorii poprzez przeczyszczanie czy wymiotowanie (anoreksja typ bulimiczny), przez napady obżarstwa kompensowane na przeróżne sposoby (bulimia), aż do napadów obżarstwa niekompensowanych w żaden sposób (binge eating, compulsive overeating). Te ostatnie w języku polskim okre?la się w różny sposób - przejadanie sie psychogenne, kompulsywne objadanie się, czasem nawet jako uzależnienie od jedzenia.

Największym problemem jest rozróżnienie binge eating (które można przetłumaczyć jako obżarstwo napadowe) i compulsive overeating (kompulsywne przejadanie się). Tak naprawdę to mam tutaj w?tpliwo?ci czy różnica między nimi jest na tyle znacz?ca, aby zawracać sobie tym głowę, niemniej jednak osoby zainteresowane tematem mog? mieć problem przy posługiwaniu się anglojęzycznymi Ľródłami, gdzie te pojęcia coraz czę?ciej nie s? traktowane jako synonimy. Spróbujmy zatem stworzyć krótki opis obu tych pojęć, z zaakcentowaniem, że różnice między nimi s? do?ć płynne, w dodatku różnie postrzegane przez różnych autorów.

Zacznijmy od punktów wspólnych:

• występuj?ce epizody objadania się (napady), w czasie których dana osoba zjada w krótkim czasie duże ilo?ci pożywienia (warto?ć kaloryczna może przekraczać, i to znacznie, dobowe zapotrzebowanie);
• w trakcie napadów dana osoba je szybciej, bardziej niedbale niż w czasie normalnych posiłków;
• napady maj? miejsce przeważnie na osobno?ci;
• po napadzie dana osoba ma poczucie winy, czuje się zażenowana i zawstydzona;
• oba zaburzenia prowadz? do nadwagi i otyło?ci;
• oba zaburzenia s? charakteryzowane jako jedzenie emocjonalne i uzależnienie od jedzenia;
• szukaj?c zwi?zku z innymi zaburzeniami odżywiania - napady objadania się przynosz? skutek w postaci wzrostu masy ciała, powoduje to zwiększenie uczucia izolacji, niechęci do siebie, poczucia niższo?ci, lęku, które dana osoba próbuje złagodzić kolejnymi napadami lub objadaniem się - w ten sposób powstaje błędne koło.

Różnice:

Binge eating (czyli obżarstwo napadowe):

• napady następuj? z powodu stresu, nudy, smutku, żalu - można to uogólnić w ten sposób, że napady s? form? reakcji na przeróżne uczucia i emocje;
• często s? planowane lub organizowane;
• osoby, których dotyczy ten problem maj? przeważnie negatywny stosunek do jedzenia;
• normalne posiłki s? zjadane w odosobnieniu, jedzenie staje się czynno?ci? wstydliw?;
• jedzenie staje się tabu i powodem unikania innych ludzi;
• zaburzenie to nie obejmuje zachowań kompensacyjnych w jakiejkolwiek postaci - czyli nie ma tutaj ćwiczeń fizycznych, prowokowania wymiotów, stosowania ?rodków przeczyszczaj?cych;
• zaburzenie to dotyka dwa razy czę?ciej kobiety niż mężczyzn;
• rodzaje pokarmów konsumowane w czasie napadu często nie maj? większego znaczenia (nawet przy napadach planowanych zdarza się, że po zjedzeniu przygotowanego jedzenia, zjadane s? inne rzeczy, które po prostu wpadn? w ręce).

Compulsive overeating (czyli kompulsywne objadanie się):

• napady, czy w tym przypadku kompulsje s? efektem przede wszystkim próbami radzenia sobie z lękami (lęk rozumiany jako irracjonalna obawa przed czym? co jeszcze nie nast?piło);
• napady jedzenia s? realizowane na skutek wewnętrznego przymusu;
• osoby, których dotyczy ten problem do?ć często fantazjuj? na temat jedzenia;
• osoby kompulsywnie objadaj?ce się nie unikaj? posiłków w towarzystwie innych, jednak jedz? wtedy raczej niewielkie ilo?ci;
• napady nie zawsze s? główn? i jedyn? form? przejadania się - osoby, których dotyczy ten problem maj? tendencję do "wypasania się" (nienajlepsze słowo, jednak tak jest to ujmowane w języku angielskim) czyli ci?głego podjadania;
• tabu staje się przede wszystkim przyrost masy ciała;
• zaburzenie to dotyczy w równym stopniu mężczyzn i kobiet;
• niektórzy obserwuj? tendencję do zajadania pokarmów coraz bardziej kalorycznych (z większ? zawarto?ci? tłuszczów i cukrów), co potwierdza nałogowy charakter tego zaburzenia (rosn?ca tolerancja); znaczna czę?ć osób przywi?zuje wagę do tego, aby zjadane przez nich produkty miały okre?lon? formę lub smak.

Oba zaburzenia maj? znamiona uzależnienia, i w ten sposób s? leczone. Jednym z kryteriów uzależnienia jest wyst?pienie zespołu abstynencyjnego w sytuacji, gdy ?rodek lub zachowanie, od którego jest uzależniona dana osoba. Zespół abstynencyjny może pojawić się w przypadku ograniczenia napadów czy przejadania się zarówno w obżarstwie napadowym, jak i kompulsywnym objadaniu się. Jednak obraz występuj?cych wtedy dolegliwo?ci opisywany przez osoby, których problemy te dotycz?, umieszcza kompulsywne objadanie się bliżej uzależnienia niż obżarstwo napadowe. Jest to oczywi?cie bardzo dyskusyjne i płynne, wspominam o tym tylko z kronikarskiego obowi?zku.

Przyczyny

Naukowcy uważaj?, że obżarstwo napadowe i kompulsywne objadanie się jest kombinacj? genów, osobistych do?wiadczeń i emocji. Badania wykazuj?, że co najmniej połowa osób z tymi zaburzeniami miała lub rozwinęła wraz z obżarstwem napadowym depresję. Badania obrazowe mózgu wykazuj?, że w tym zaburzeniu występuj? dysfunkcje czynno?ci mózgu kontroluj?cych apetyt. Niektóre badania wykazały zwi?zek tego zaburzenia z genem, który jest podejrzewany o uzależnienia zwi?zane z jedzeniem oraz zaburzenia poziomu serotoniny. Wpływ wychowania na powstanie zaburzenia tego typu jest upatrywany w modelu rodziny, w którym jedzenie jest używane jako ?rodek na łagodzenie konfliktów, punkt, wokół którego jest organizowany czas, czy nagroda dla dzieci. Dyskusyjny jest udział podejmowanych prób odchudzania się w obu przypadkach.