Binge eating i compulsive overeating
Pojęcie zaburzeń odżywiania jest bardzo szerokie - jeżeli przyjrzeć się pełnemu spektrum tych zaburzeń: zaczynając od maksymalnie restrykcyjnej diety (np. w przypadku ortoreksji), przez dietę wzbogaconą intensywnymi ćwiczeniami (np. w anoreksji), przez ograniczanie jedzenia połączone z kompensowaniem spożytych kalorii poprzez przeczyszczanie czy wymiotowanie (anoreksja typ bulimiczny), przez napady obżarstwa kompensowane na przeróżne sposoby (bulimia), aż do napadów obżarstwa niekompensowanych w żaden sposób (binge eating, compulsive overeating). Te ostatnie w języku polskim określa się w różny sposób - przejadanie sie psychogenne, kompulsywne objadanie się, czasem nawet jako uzależnienie od jedzenia.
Największym problemem jest rozróżnienie binge eating (które można przetłumaczyć jako obżarstwo napadowe) i compulsive overeating (kompulsywne przejadanie się). Tak naprawdę to mam tutaj wątpliwości czy różnica między nimi jest na tyle znacząca, aby zawracać sobie tym głowę, niemniej jednak osoby zainteresowane tematem mogą mieć problem przy posługiwaniu się anglojęzycznymi źródłami, gdzie te pojęcia coraz częściej nie są traktowane jako synonimy. Spróbujmy zatem stworzyć krótki opis obu tych pojęć, z zaakcentowaniem, że różnice między nimi są dość płynne, w dodatku różnie postrzegane przez różnych autorów.
Zacznijmy od punktów wspólnych:
- występujące epizody objadania się (napady), w czasie których dana osoba zjada w krótkim czasie duże ilości pożywienia (wartość kaloryczna może przekraczać, i to znacznie, dobowe zapotrzebowanie);
- w trakcie napadów dana osoba je szybciej, bardziej niedbale niż w czasie normalnych posiłków;
- napady mają miejsce przeważnie na osobności;
- po napadzie dana osoba ma poczucie winy, czuje się zażenowana i zawstydzona;
- oba zaburzenia prowadzą do nadwagi i otyłości;
- oba zaburzenia są charakteryzowane jako jedzenie emocjonalne i uzależnienie od jedzenia;
- szukając związku z innymi zaburzeniami odżywiania - napady objadania się przynoszą skutek w postaci wzrostu masy ciała, powoduje to zwiększenie uczucia izolacji, niechęci do siebie, poczucia niższości, lęku, które dana osoba próbuje złagodzić kolejnymi napadami lub objadaniem się - w ten sposób powstaje błędne koło.
Różnice:
Binge eating (czyli obżarstwo napadowe):
- napady następują z powodu stresu, nudy, smutku, żalu - można to uogólnić w ten sposób, że napady są formą reakcji na przeróżne uczucia i emocje;
- często są planowane lub organizowane;
- osoby, których dotyczy ten problem mają przeważnie negatywny stosunek do jedzenia;
- normalne posiłki są zjadane w odosobnieniu, jedzenie staje się czynnością wstydliwą;
- jedzenie staje się tabu i powodem unikania innych ludzi;
- zaburzenie to nie obejmuje zachowań kompensacyjnych w jakiejkolwiek postaci - czyli nie ma tutaj ćwiczeń fizycznych, prowokowania wymiotów, stosowania środków przeczyszczających;
- zaburzenie to dotyka dwa razy częściej kobiety niż mężczyzn;
- rodzaje pokarmów konsumowane w czasie napadu często nie mają większego znaczenia (nawet przy napadach planowanych zdarza się, że po zjedzeniu przygotowanego jedzenia, zjadane są inne rzeczy, które po prostu wpadną w ręce).
Compulsive overeating (czyli kompulsywne objadanie się):
- napady, czy w tym przypadku kompulsje są efektem przede wszystkim próbami radzenia sobie z lękami (lęk rozumiany jako irracjonalna obawa przed czymś co jeszcze nie nastąpiło);
- napady jedzenia są realizowane na skutek wewnętrznego przymusu;
- osoby, których dotyczy ten problem dość często fantazjują na temat jedzenia;
- osoby kompulsywnie objadające się nie unikają posiłków w towarzystwie innych, jednak jedzą wtedy raczej niewielkie ilości;
- napady nie zawsze są główną i jedyną formą przejadania się - osoby, których dotyczy ten problem mają tendencję do "wypasania się" (nienajlepsze słowo, jednak tak jest to ujmowane w języku angielskim) czyli ciągłego podjadania;
- tabu staje się przede wszystkim przyrost masy ciała;
- zaburzenie to dotyczy w równym stopniu mężczyzn i kobiet;
- niektórzy obserwują tendencję do zajadania pokarmów coraz bardziej kalorycznych (z większą zawartością tłuszczów i cukrów), co potwierdza nałogowy charakter tego zaburzenia (rosnąca tolerancja); znaczna część osób przywiązuje wagę do tego, aby zjadane przez nich produkty miały określoną formę lub smak.
Oba zaburzenia mają znamiona uzależnienia, i w ten sposób są leczone. Jednym z kryteriów uzależnienia jest wystąpienie zespołu abstynencyjnego w sytuacji, gdy środek lub zachowanie, od którego jest uzależniona dana osoba. Zespół abstynencyjny może pojawić się w przypadku ograniczenia napadów czy przejadania się zarówno w obżarstwie napadowym, jak i kompulsywnym objadaniu się. Jednak obraz występujących wtedy dolegliwości opisywany przez osoby, których problemy te dotyczą, umieszcza kompulsywne objadanie się bliżej uzależnienia niż obżarstwo napadowe. Jest to oczywiście bardzo dyskusyjne i płynne, wspominam o tym tylko z kronikarskiego obowiązku.
Przyczyny
Naukowcy uważają, że obżarstwo napadowe i kompulsywne objadanie się jest kombinacją genów, osobistych doświadczeń i emocji. Badania wykazują, że co najmniej połowa osób z tymi zaburzeniami miała lub rozwinęła wraz z obżarstwem napadowym depresję. Badania obrazowe mózgu wykazują, że w tym zaburzeniu występują dysfunkcje czynności mózgu kontrolujących apetyt. Niektóre badania wykazały związek tego zaburzenia z genem, który jest podejrzewany o uzależnienia związane z jedzeniem oraz zaburzenia poziomu serotoniny. Wpływ wychowania na powstanie zaburzenia tego typu jest upatrywany w modelu rodziny, w którym jedzenie jest używane jako środek na łagodzenie konfliktów, punkt, wokół którego jest organizowany czas, czy nagroda dla dzieci. Dyskusyjny jest udział podejmowanych prób odchudzania się w obu przypadkach.
| Dodaj komentarz | Zobacz komentarze |