Bulimia - przyczyny

Tak jak w przypadku innych zaburzeń odżywiania, w przypadku bulimii nie jest do końca jasne co powoduje chorobę. Uważa się, że bulimia zwykle zaczyna się od niezadowolenia z własnego wyglądu, oraz obawami co do własnych wymiarów i wagi. Konsekwencją tego jest próba odchudzania się, zazwyczaj nieudana i prowadząca do napadów obżarstwa. Obawa przed przytyciem zwiększa się, pojawia się także poczucie winy, które jest chwilowo łagodzone kolejnym napadem. I tak koło się zamyka.

Uznaje się, że za wykształcenie się bulimii odpowiada szereg różnych czynników pochodzących z różnych kręgów:

Czynniki biologiczne

Ponieważ wystąpienie zaburzeń odżywiania w najbliższej rodzinie jest czynnikiem ryzyka w zachorowaniu na bulimię, uważa się, że choroba ta może mieć podłoże genetyczne (należy tutaj zaznaczyć, że ten czynnik ryzyka może wynikać z przenoszenia wypaczonych wzorów i standardów związanych z jedzeniem). Badania przeprowadzane na bliźniętach pokazują, że istnieje tendencja do chorowania obu bliźniąt na ten sam typ zaburzeń odżywiania. Wstępne badania przeprowadzane na zwierzętach łączą występowanie bulimii i otyłości ze specyficznymi obszarami chromosomu 10. Uważa się, że istnieje co najmniej 6 czynników określonych genetycznie związanych z występowaniem zaburzeń odżywiania, z czego 4 dotyczą bulimii:

• wartość BMI;
• nadmierne przywiązywanie wagi do popełnianych błędów;
• wiek pojawienia się pierwszej miesiączki u dziewcząt;
• obsesje związane z jedzeniem.

Określenie wpływu zaburzeń hormonalnych na powstawanie bulimii jest niezwykle trudne, dlatego, że choroba sama w sobie wpływa znacząco gospodarkę hormonalną organizmu. Z tego powodu jest prawie niemożliwe określenie czy nieprawidłowy poziom danego hormonu jest skutkiem czy przyczyną choroby. Niemniej jednak badania pokazują, że jako przyczyny bulimii należy brać pod uwagę:

• przewlekle podniesiony poziom hormonów stresu (hormony z grupy glikokortykoidów odpowiedzialne mi.in. za regulację gospodarki węglowodanowej);
• zaburzenia funkcji neuroprzekaźników: serotoniny (samopoczucie, lęk, apetyt), norepinefryny (stres) i dopaminy (mechanizm nagrody);
• zaburzenia poziomu greliny, hormonu odpowiedzialnego m.in. za odczuwanie głodu i szybkość metabolizmu.

Czynniki psychologiczne

Istnieje pogląd, że pewne cechy osobowości oraz problemy emocjonalne mają istotny wkład w powstawanie bulimii, wymienia się tutaj: niską samoocenę, poczucie beznadziejności, paniczny lęk przed przytyciem, problemy z kontrolowaniem zachowań impulsywnych, niestabilność emocjonalną, nieumiejętność wyrażania gniewu. Należy tutaj zaznaczyć, że dzięki nauce wiadomo obecnie, iż wiele cech osobowości uważanych jeszcze kilka lat temu za wynikające z wpływu środowiskowego, ma w rzeczywistości podłoże genetyczne. Dlatego coraz trudniej jest rozgraniczyć te dwie sfery - biologiczną i psychologiczną. W rodzinach chorych na bulimię często obserwuje się konfliktowość, tendencję do nieprzewidywalnych zachowań. Inne czynniki związane ze środowiskiem rodzinnym to:

• brak poczucia bezpieczeństwa w dzieciństwie
• zachowania rodziców - badania pokazują, że około 40% odchudzających się dziewcząt w wieku 9-10 lat, robi to za namową matek, matki osób chorób na bulimię mają tendencje do bycia bardzo krytycznymi, a także zdystansowanymi emocjonalnie względem swoich dzieci;
• posiłki rodzinne - zaburzenia odżywiania, w tym bulimia, pojawiają się rzadziej w rodzinach, dla których wspólny posiłek jest normalną częścią dnia, w odróżnieniu od rodzin, które niezwykle rzadko zasiadają razem do stołu, lub też nadmiernie celebrują rodzinne posiłki;
• historia zaburzeń emocjonalnych i uzależnień w najbliższej rodzinie;
• historia związana z wykorzystaniem na tle seksualnym - odsetek kobiet z takim epizodem wśród bulimiczek jest o 35% większy niż w przypadku kobiet zdrowych.

Czynniki socjologiczne i kulturowe

W kulturze zachodniej szczupłość jest wyznacznikiem sukcesu i wartości człowieka, przez co kobiety są poddawane presji, aby być szczupłymi. Mass media - kolorowe magazyny i programy telewizyjne jako piękności pokazują przeważnie bardzo szczupłe modelki, pytanie czy to media tworzą takie trendy czy jedynie zaspokajają potrzeby publiczności jest otwarte, natomiast u wielu osób powodują utrwalenie stereotypu, że tylko szczupłe jest piękne i ma szansę stać się popularnym.

Czynniki ryzyka:

• odchudzanie - pozytywne komentarze wygłaszane pod adresem osób, które zdołały schudnąć (zwłaszcza w przypadku pierwotnej nadwagi, nawet niewielkiej) mogą powodować "zakodowanie" informacji, że zrzucenie kilku kilogramów powoduje większe uznanie ze strony otoczenia, lepsze samopoczucie. Z kolei odmawianie sobie posiłków w ramach diety może prowadzić do napadów obżarstwa (ocenia się, że około 90% diet kończy się złamaniem zalecanych reguł, a szansa na ich złamanie jest tym większa, im bardziej restrykcyjna jest dieta);
• dojrzewanie - zmiany zachodzące w ciele w okresie dojrzewania są trudne do zaakceptowania dla wielu młodych ludzi, dodatkowo etap ten jest związany często z większą podatnością na krytycyzm odnośnie wyglądu;
• życiowe zmiany - wyprowadzka z domu, wyjazd na studia, zakończenie długoletniego związku, nowa praca są źródłem stresu, w takiej sytuacji jedzenie może stać się takim aspektem życia, które daje poczucie kontroli, którego brakuje w ww sytuacjach;
• sport, praca i działalność artystyczna - pewne zawody z kręgu sportu czy sztuki, wymagają kontrolowania wagi lub utrzymania atrakcyjnejego wyglądu i sylwetki, a co za tym idzie zwiększają ryzyko zachorowania na bulimię, w grupie ryzyka najczęściej wymienia się aktorów, osobowości telewizyjne, atletów, tancerzy, modelki;
• obecność w najbliższej rodzinie osoby z zaburzeniami odżywiania lub otyłej.